Themadag brengt DDR in Hilversum tot leven

Na de val van de Muur in 1989 en de ineenstorting van het Oost-Duitse regime volgde in maart 1990 de enige vrije verkiezingen die de DDR heeft georganiseerd. De voorstanders van een Duitse eenwording wonnen die verkiezingen glansrijk en vormden een regering die als belangrijkste taak had de eenwording voor te bereiden. Die kwam verrassend snel, op 3 oktober 1990, tot stand. Het idee was dat beide delen van Duitsland snel een geheel zouden vormen, maar 35 jaar later zijn de verschillen tussen Oost- en West-Duitsland nog steeds aanwezig. 

In Nederland is er veel belangstelling voor de DDR en haar geschiedenis. Dat blijkt ook uit de uitverkochte themamiddagen die Friso de Zeeuw, directeur van het DDR-Museum, de afgelopen twee jaar in Beeld & Geluid organiseerde. “Mensen hebben een hernieuwde belangstelling voor de DDR door de gewijzigde situatie in de wereld en Europa en het nieuwe IJzeren Gordijn dat daardoor is ontstaan”, laat De Zeeuw telefonisch weten. Hij ziet ook dat steeds meer jongvolwassenen geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de DDR, ook in design en architectuur.

De middag is bedoeld voor liefhebbers van de geschiedenis van de DDR en mensen met culturele en politieke belangstelling. “Een themamiddag brengt iets extra omdat de geschiedenis van de DDR zo tot leven komt en die op een andere manier belicht”, zegt De Zeeuw. Hij verklaart het succes van de twee eerdere edities door “de combinatie van archiefbeelden en persoonlijke verhalen. Mensen die belangstelling hebben voor de DDR vinden het prettig om op deze manier meer te weten te komen over de DDR. En ook wel om herinneringen op te halen.”

Persoonlijke ervaringen

Een van de gasten dit jaar is Matthias Gehler. Hij was woordvoerder van de overgangsregering van de DDR en betrokken bij de onderhandelingen met West-Duitsland over de eenwording. Een van zijn medewerkers was de toen nog onbekende natuurkundige Angela Merkel. Gehler bundelde zijn ervaringen in het boek ‘“Wollen Sie die Einheit – oder nicht?” Erinnerungen des Regierungssprechers’ (2024). Gehler vertelt op 31 augustus over zijn boek en hoe hij naar het huidige Duitsland kijkt. 

Ook Ulrike Nagel, journaliste en Duitslandkenner, vertelt tijdens de themamiddag over haar persoonlijke ervaring in de DDR. Nagel woont al jaren in Nederland, maar groeide op in Oost-Berlijn en maakte als kind de val van de Berlijnse Muur bewust mee. Ze maakte daarover de zesdelige podcast-serie ‘Over de Muur’, waarin ze ingaat op haar jeugd in de DDR, het eenwordingsproces en wat er nog over is van de DDR. 

Het publiek heeft de gelegenheid om vragen te stellen aan Gehler en Nagel. “Op deze manier bevorderen we de dialoog tussen de sprekers en het publiek”, laat De Zeeuw weten. Mensen die niet vloeiend Duits verstaan, krijgen Gehlers bijdrage via een simultaan vertaling op het zaalscherm te zien.

De persoonlijke ervaringen van de gasten worden afgewisseld met muziek van Matthias Gehler - die ook singer-songwriter is - en zijn band. Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur van Beeld & Geluid, laat de DDR tot leven komen met bijzondere tv- en filmbeelden uit het archief. 

De Zeeuw sluit de middag af met enkele attributen uit het DDR-museum. Zo neemt hij een slijpschijf mee, gereedschap dat werd gebruikt om de Muur mee af te breken. Maar hij laat aan de hand van foto's ook de teleurstelling van veel Oost-Duitsers zien, die volgde op de euforie van de eenwording. Veel Oost-Duitse bedrijven bleken op korte termijn niet meer levensvatbaar en moesten sluiten. “Daardoor verloren 2,5 miljoen mensen hun baan”, aldus De Zeeuw.

In Nederland is een bijeenkomst als deze uniek, zegt De Zeeuw. “Onder het motto ‘We hebben een prettig leven gehad, ondanks (en niet dankzij) het regime’ willen we de geschiedenis van de DDR laten zien, zonder daarbij de duistere kant over het hoofd te zien.” Zijn doel is om de DDR op een ontspannen en inzichtelijke manier aan de bezoekers te presenteren.

Tickets kosten € 25,- en zijn via de website van Beeld & Geluid te bestellen. Meer informatie over het programma is te vinden op de website DDR-museum.

Meer weten over Duitse eenwording? Bekijk onze tijdlijn ‘Duitse eenwording’: