Woede over feest met Russische ambassadeur

De tentoonstelling met de titel ‘Krieg und Frieden’ omvat tekeningen van de kunstenaars Hans en Lea Grundig. Zij werden in de jaren 30 en 40 vervolgd door de nazi’s vanwege hun lidmaatschap van de Duitse communistische partij en de Joodse afkomst van Lea Grundig. Beiden sloten zich aan bij het antifascistisch verzet en konden uiteindelijk vluchten. Na de Tweede Wereldoorlog werkten Hans en Lea Grundig nauw samen met de DDR-overheid en doceerden onder meer aan de kunstacademie van Dresden.

De Russische ambassadeur Sergej Netsjajev liet tijdens de ceremonie op 7 oktober niets los over zijn indrukken van de nogal sombere kunstwerken van het echtpaar. Wel verduidelijkte hij vanaf zijn plaats op de eerste rij nog eens Ruslands standpunten over de oorlog tegen Oekraïne: “We willen een stop op Duitse wapenleveringen en lange-afstand-raketten... Dat is verstandig en in het belang van Duitsland”, zegt hij op beelden die onder meer te zien zijn op de Brandenburgse zender RBB24. Op navraag zei Netsjajev ook dat hij zich momenteel zeker niet geïsoleerd voelt. “We hebben onze mogelijkheden en kanalen om in Duitsland onze stem te laten horen. Ik ben hier thuis onder vrienden. Zoals vandaag.”

De tentoonstelling is georganiseerd door de fractie van de partij Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) in Brandenburg. Daar regeert de partij sinds eind 2024 in een coalitie met de SPD. De BSW werd in januari 2024 opgericht door voormalig Linke-boegbeeld Sahra Wagenknecht. Net als zij zelf geldt haar partij als economisch links en maatschappelijk conservatief, als populistisch en als pro-Russisch. Voor de SPD in Brandenburg was samenwerking met de BSW de enige mogelijkheid een meerderheidsregering te vormen zonder de extreemrechtse AfD.

Inspirerend bezoek

Partijvoorzitter Sahra Wagenknecht schreef In haar voorwoord voor de tentoonstelling: “Wie waarschuwt voor oorlog, bewapening en het creëren van vijandbeelden, wordt in het beste geval als naïef beschouwd, maar vaak genoeg ook als Poetinvriend of agent van het Kremlin. Kunst kan helpen om de ogen te openen en de harten te raken. Daarvoor moeten we geëngageerde en kritische kunstenaars dankbaar zijn. Mogen ze een voorbeeld zijn voor andere medemensen. In die zin wens ik u een inspirerend bezoek aan de tentoonstelling van de BSW-fractie in het deelstaatparlement van Brandenburg.”

Niels-Olaf Lüders is fractievoorzitter van de partij in Brandenburg. Hij verdedigde zijn initiatief met de woorden: “Het gaat ons om een oproep aan alle partijen om uit de escalatie- en bewapeningsspiraal te stappen, de wapens te laten zwijgen en elkaars belangen te respecteren.” Vooraf gaf hij aan meer dan veertig ambassadeurs te hebben uitgenodigd. Uiteindelijk namen alleen Netsjajev en een zwijgende Belarussische diplomaat met vrouw en kind deel aan de ceremonie.

Schande

De partij van Wagenknecht druist met de uitnodigingen rechtstreeks in tegen een dringend advies van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken om niet langer samen te werken met vertegenwoordigers van de overheid van Rusland en Belarus. SPD en CDU in Brandenburg hadden geen begrip voor de uitnodiging en spraken van een misbruik van het werk van de kunstenaars voor een politieke taboedoorbraak. De meeste afgevaardigden bleven weg. 

Oleksii Makeiev, de Oekraïense ambassadeur in Duitsland, schreef op X “Het is schandalig en geheel in de stijl van de BSW om oorlogsmisdadigers en kindermoordenaars de hand te reiken. De uitnodiging van de Russische vertegenwoordiger voor de tentoonstelling in het parlement van Brandenburg is een belediging voor de slachtoffers en een schande voor de historische verantwoordelijkheid van Duitsland.”

Vriendschappelijke betrekkingen

De extreemrechtse oppositiepartij AfD stuurde fractievoorzitter Hans-Christoph Berndt naar de openingsceremonie. De partij vormt met dertig afgevaardigden de op een na grootste fractie in het parlement van Brandenburg. Op navraag naar de reden van zijn deelname antwoordde Berndt per mail: “Het gaat om een relevant onderwerp. Bovendien is het uitzonderlijk dat de AfD wordt uitgenodigd voor een evenement van een andere fractie.” De uitnodiging van de diplomaten van Rusland en Belarus zegt hij uitdrukkelijk te ondersteunen. 

Het extreemrechtse magazine Compact publiceerde op X beelden van de ceremonie in Potsdam. Volgens het medium weerklonk een luid applaus toen de Russische ambassadeur werd voorgesteld. Op dezelfde dag overhandigde hoofdredacteur Jürgen Elsässer in de Russische ambassade in Berlijn een zilveren medaille ter ere van de 73e verjaardag van Vladimir Poetin. “Het is voor ons een grote eer om deze medaille aan Poetin te presenteren. En dat op de verjaardag van de president. Beter kan het niet”, aldus Elsässer tegenover persbureau RIA. Volgens hem symboliseert de medaille het streven van alle vredelievende Duitsers naar vriendschappelijke betrekkingen met Rusland.