Lynn Stroo
Redacteur Duitslandweb

In het holst van de nacht varen op 1 november 1918 drie oorlogsschepen door het Noord-Oostzeekanaal Kiel binnen. Aan boord opstandige matrozen, die met een paar dagen verlof tot bedaren moeten komen. In plaats daarvan ontketenen ze met hun protest de Novemberrevolutie, waardoor Duitsland op 9 november 1918, nu 100 jaar geleden, in één klap van een monarchie in een republiek verandert. Nog twee dagen later tekenen de Duitsers de overgave en komt de Eerste Wereldoorlog ten einde.

Robert Habeck, voorzitter van Bündnis 90/Die Grünen, is een duizendpoot. Nieuw aan het roer van de partij wil hij van de Groenen de sterkste centrumlinkse partij maken. Maar hij is ook schrijver, met een fascinatie voor revolte. Hij schreef het toneelstuk ‘Neunzehnachtzehn’, over de matrozenopstand in Kiel. Op de themamiddag sociale bewegingen op 1 november spreekt Habeck in Amsterdam en is er een theaterlezing van zijn stuk. 

Meer dan tien keer bezocht de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan Duitsland de afgelopen 15 jaar, maar vrijdag is hij voor zijn eerste officiële staatsbezoek in Berlijn. Het is een poging om de relatie tussen beide landen te verbeteren, die de afgelopen jaren tot onder het vriespunt daalde. Een warm onthaal staat hem niet te wachten.  

“Grote landen zoals Duitsland zijn kleine landen geworden”, stelt Peter Altmaier (CDU), de Duitse minister van Economische Zaken en Energie donderdagavond in Den Haag. “Alleen als Europa zijn we groot”. In het bomvolle theater Diligentia houdt Altmaier een vlammend pleidooi voor meer Europese samenwerking.

Meer kruisbestuiving tussen Thüringen en Nederland. Dat was het doel van het bezoek van koning Willem-Alexander en een delegatie van Nederlandse instellingen en bedrijven vorig jaar aan de Oost-Duitse deelstaat. Het werd een succes, vertelt Anke Peters van de TU Delft. Donderdag komt minister-president Bodo Ramelow (Die Linke) van Thüringen naar Delft om de samenwerking verder uit te diepen.

De Duitse keizer Wilhelm II verafschuwde haar, maar nu staan de beelden van de Duitse kunstenares Käthe Kollwitz prominent tentoongesteld in museum Huis Doorn, het voormalige ballingsoord van Wilhelm II (1859-1941). De tentoonstelling ‘Verzet en verdriet in beeld’, afgelopen vrijdag geopend door prinses Beatrix, laat zien hoe kunstenaars gestalte hebben gegeven aan het trauma van de Eerste Wereldoorlog. “De keizer heeft zich vast al omgedraaid in zijn graf”, zegt conservator Cornelis van der Bas.

Geweldsincidenten tegen joden leiden in Duitsland tot een debat over antisemitisme. Onduidelijk is hoe groot het probleem is, omdat eenduidige cijfers ontbreken. Daarom heeft de regering een speciale toezichthouder benoemd.

Wat te doen met nazi-erfgoed? Het is een vraag die Duitsland decennia na de Tweede Wereldoorlog nog altijd bezighoudt. Een van die beladen stukken grond is het Reichsparteitagsgelände in Neurenberg, een immens terrein waar Hitler jaarlijks zijn partijbijeenkomsten hield. Precies 80 jaar nadat de nazi’s hier voor het laatst marcheerden, stelt de regering nu ruim 42 miljoen euro beschikbaar om het complex voor verder verval te behoeden.

Na de Tweede Wereldoorlog werkten bij Duitse ministeries veel oud-nazi’s. De Nederlandse historicus Rick Tazelaar werkt mee aan een onderzoek naar het naziverleden van ambtenaren in Beieren. In de Zuid-Duitse deelstaat telde na de oorlog vooral of je Beierse bestuurservaring had en katholiek was. “Een ambtenaar met een naziverleden was veel minder erg dan een protestant uit Pruisen.” Vrijdag licht Tazelaar zijn onderzoek toe bij het Duitsland Instituut. 

In de aanloop naar het WK voetbal, dat vandaag begint, trapten de leden van de Duitse en Russische parlement afgelopen weekend een balletje met elkaar. Het moet een beetje lucht brengen in de gespannen relatie tussen beide landen. In de moeizame betrekkingen kiest de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas voor een andere koers dan zijn voorgangers.