Jaaroverzicht 2009: deel 1
Januari-maart

Belastingverlaging

Na maandenlang tegen te zijn geweest, geeft Merkels CDU op 5 januari toe: de belastingen moeten omlaag. Daarmee stijgt de staatsschuld, maar het moet de koopkracht van de Duitsers tijdens de crisis verhogen. In december 2009 stemt een nieuwe Bondsdag ondanks protest van de deelstaten in met een lastenverlichting van 8,5 miljard euro.

Slooppremie

De Duitse slooppremie, de Abwrackprämie - 2500 euro voor een auto ouder dan negen jaar - gaat in januari van start en moet de Duitse auto-industrie een boost geven. Het loopt direct storm. In september eindigt de regeling. Daarna zakt de verkoop van nieuwe auto’s met de helft in.

Herverkiezingen in Hessen

De CDU wint de herverkiezingen in Hessen. Hiermee komt na een jaar een eind aan de impasse waar de Duitse deelstaat in terecht kwam, toen noch de CDU noch de SPD in staat bleek een coalitie te vormen na de verkiezingen van januari 2008.

‘Valkyrie’ in première

Na een hoop commotie, onder meer over hoofdrolspeler Tom Cruise, is de Duitse pers na de première van de Hollywoodproductie medio januari overwegend positief over ‘Valkyrie’. De film over de aanslag van generaal Von Stauffenberg op Hitler in 1944 werd grotendeels opgenomen in de filmstudio’s in Babelsberg bij Berlijn en legde de Duitse filmindustrie geen windeieren.

Spionageschandaal Deutsche Bahn

De Duitse Spoorwegen (DB) geven eind januari toe in 2002 en 2003 bijna driekwart van het eigen personeel te hebben bespioneerd. Het is het zoveelste bedrijfsschandaal in Duitsland. In 2008 bleken Deutsche Telekom en Lidl ook al aan spionage te doen. In maart 2009 stapt DB-topman Hartmut Mehdorn op. Lidl heeft ook in 2009 nog te kampen met imagoschade door het schandaal.

Opel

Als moederbedrijf General Motors (GM) failliet dreigt te gaan, lijkt het einde van het Duitse Opel ook nabij. Maanden van onzekerheid volgen. Wel of geen staatssteun, wel of geen verkoop, wat wil GM en hoeveel ontslagen gaan er vallen? Nog steeds is onduidelijk hoe het verder gaat met Opel.

Zu Guttenberg nieuwe politieke ster

De nog onbekende 37-jarige Beierse baron Karl-Theodor zu Guttenberg (CSU) volgt begin februari partijgenoot Michael Glos op als minister van Economische Zaken en krijgt de Opel-affaire op zijn bord. Zu Guttenberg wordt in korte tijd ongekend populair en wordt in de zomer al genoemd als mogelijke opvolger van Merkel als kanselier in 2013. Na de verkiezingen in september wordt hij minister van Defensie en zit hij direct middenin de Kunduz-affaire.

Berlinale

Nog nooit toonde het filmfestival in Berlijn zoveel Duitse films. Overigens is het sowieso een goed jaar voor Duitse (co)producties: ‘The Reader’ (met Kate Winslet), ‘Buddenbrooks’, ‘Effi Briest’ en ‘Das weisse Band’ zijn voorbeelden van films die het ook in het buitenland goed doen. ‘Das weisse Band’ wint in december de Europese filmprijs.

'Vertriebene' verdelen Duitsland en Polen

Duitsland en Polen hebben in 2009 veel te herdenken, zoals het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939. Beide landen vinden een goede omgang met het verleden belangrijk. Daar horen ook de Vertriebenen bij, Duitsers die tijdens en na de oorlog uit Polen en andere Oost-Europese staten werden verjaagd. De hiervoor opgerichte stichting Flucht, Vertreibung, Versöhnung blijft Duitsland en Polen echter verdelen, omdat Polen de aanwezigheid van de pro-Duitse Vertriebene-voorzitter Erika Steinbach in de nieuwe stichting niet ziet zitten. Duitsland zelf is nog steeds verdeeld over haar kandidatuur.

Neonazi Mahler de cel in

De extreemrechtse Horst Mahler krijgt eind februari zes jaar cel opgelegd wegens ophitsing. Zo noemde hij de Holocaust de “grootste leugen uit de geschiedenis”. Mahler werd eind jaren zestig, toen nog extreemlinks, bekend als advocaat van kopstuk van de Rote Armee Fraktion Andreas Baader. In de jaren zeventig zat Mahler ook al in de cel, toen voor betrokkenheid bij een aantal RAF-aanslagen.

Archief Keulen stort in

Het Keulse stadsarchief stort op dinsdagmiddag 3 maart in. Twee mensen komen om het leven. Zo’n 30 kilometer archief uit elf eeuwen verdwijnt in een 28 meter diepe krater. De bouw van een metrotunnel onder het archief wordt direct als oorzaak van de ramp genoemd maar het officiële rapport daarover wordt pas in 2010 verwacht. Inmiddels is zo’n 25 kilometer archief geborgen. Naar verwachting duurt het zeker nog 20 jaar tot de teruggevonden archiefstukken zijn gerestaureerd.

Schietpartij op school in Winnenden

In het Zuid-Duitse Winnenden komen op 11 maart zestien mensen om het leven als de 17-jarige Tim K. op school om zich heen begint te schieten. De schok is groot. Na Erfurt in 2002 en Emsdetten in 2006 vraagt Duitsland zich af wat jongeren tot een Amoklauf beweegt.

DDR-debat

Het DDR-debat blijft ook twintig jaar na de val van de Muur moeizaam. Nuanceringen worden algauw opgevat als het goedpraten van de dictatuur. De discussie verdeelt de Linkspartei, mede ontstaan uit de opvolgerpartij van de SED die in de DDR de macht had. De prominente SPD’er en Oost-Duitser Wolfgang Thierse spreekt hierover in Amsterdam: “Je moet een verschil maken tussen het DDR-systeem enerzijds en de mensen die er leefden anderzijds. Het systeem moet je veroordelen, en hard ook. Maar de biografieën van de mensen kún je niet veroordelen. Dat is oneerlijk.”