'Nu weer die paus...'
Rustige ontvangst Benedictus XVI in München

Maar een uur voor het begin van de gebedsdienst geen spoor van mensenmassa’s. “Ik dacht dat hier miljoenen mensen zouden staan,” roept een jonge man verbouwereerd. In plaats daarvan kan hij zich moeiteloos door de afgezette voetgangerszone richting Marienplatz bewegen. Het winkelende publiek loopt gewoon de boutiques in en uit en vermengt zich met de bezoekers van de paus. Bij de dranghekken zijn vooralsnog de politieagenten in de meerderheid, die zichtbaar hun best moeten doen geconcentreerd te blijven.

Als de Benedictus XVI uiteindelijk om kwart over vijf in het pausmobiel door de Ludwigstraße vanaf het seminarie Georgianum naar de Marienplatz rijdt, kunnen zijn bezoekers hem van dichtbij begroeten: voor de dranghekken staan de mensen hooguit twee rijen dik.

Voorafgaand aan het bezoek was al duidelijk dat ook in het van oudsher katholieke Beieren de secularisatie heeft toegeslagen. Met name in de miljoenenstad München stond men niet onverdeeld te juichen bij de aankondiging van het hoge bezoek. Zo viel vanuit de protestantse kerken en de linkse partijen veel kritiek te horen op de torenhoge beveiligingskosten.

Protestreacties kwamen verder vooral vanuit de homobeweging – Benedictus XVI is net als zijn voorgangers tegen de erkenning van homoseksuele relaties door bijvoorbeeld het homohuwelijk. Enkele cultuurcentra organiseerden onder het motto ‘religievrije zone’ bovendien alternatieve bijeenkomsten, die de culturele veelvoud van de stad moesten benadrukken. Maar ook voor deze initiatieven bleef de animo beperkt.

Public viewing

Tijdens de gebedsdienst op de Marienplatz neemt de belangstelling voor de pontifex toe. Op het plein klinken muziekinstrumenten en wordt met vlaggetjes gezwaaid. Er zijn vooral veel internationale jeugdgroepen te vinden. Een eindje verderop bij de Theatinerkirche staart een groep mensen naar grote beeldschermen. Hier is een soort public viewing ingericht voor degenen die geen plaats aan de Mariensäule meer konden bemachtigen. Maar de overwegend oudere belangstellenden lijken vooral geen zin te hebben gehad zich in de drukte te begeven. Geconcentreerd volgen ze de liturgie.

Het gaat hier vooral om gelovigen – te oordelen naar het aantal aanwezigen dat met trillende stem het Ave Maria instemt. De niet-katholieke nieuwsgierigen moeten na de intocht van het pausmobiel grotendeels zijn vertrokken. Een aantal van de bezoekers heeft de toenmalige aartsbisschop Ratzinger waarschijnlijk in 1982 al bij de Mariensäule zien knielen. Toen nam hij afscheid van Duitsland om zijn carrière als prefect in Rome voort te zetten.

Geroerd luistert men naar de toespraak van de paus, die zich duidelijk thuis voelt: zowel in de geordende liturgie van de gebedsdienst als op het plein voor het Münchener raadhuis. Ratzinger heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij zijn oude dag liever als huiskamergeleerde in Marktl had gesleten dan onder het oog van de publieke belangstelling in het Vaticaan. Ook in zijn toespraak van vandaag, waarin Benedictus zichzelf omschreef als een “lastdier gods”, is zijn gespleten houding ten opzichte van zijn ambt voelbaar.

Mogelijk heeft de intieme ontvangst in München hem voor een moment met de verplichtingen van dit ambt verzoend. Want hoe seculier de Münchenaren tegenwoordig ook mogen zijn, in de afkeer van massa-evenementen lijken zij met hun oud-stadsgenoot op één lijn te zitten.

Carina de Jonge promoveert in München en schrijft regelmatig voor het Duitslandweb.