Columns

Heel wat uren heb ik begin dit jaar in de Regionalbahn van Enschede naar Münster gezeten. Het was meestal donker buiten, waardoor ik ondanks de 12 tussenstops niet veel van Noordrijn-Westfalen zag. Maar de boemel had nooit vertraging en ik reisde goedkoop. Dat bleek ik te danken te hebben aan de inspanningen van Nederlandse en Duitse regionale bestuurders. Die hebben de afgelopen 10 jaar veel bereikt voor mensen in het grensgebied.

In Duitsland staat aan het einde van je leven de Friedhofzwang. Als je dood bent, moet je een gereserveerde plek hebben op een kerkhof, zelfs al ben je slechts nog wat as in een urn: begraafplaatsdwang dus, letterlijk vertaald.

In Duitsland is het doodnormaal: gezonde maaltijden op de universiteit of op het werk voor een lage prijs. Waarom hebben we dat in Nederland nauwelijks?

Groot feest was het dit jaar in het Teutoburgerwoud: Hermann, het hoogste standbeeld van Duitsland, is jarig. Met zijn gevleugelde helm en een ferm opgeheven zwaard torent de soldaat al 150 jaar ver boven de bomen uit. In dit bos heeft hij volgens de overlevering in de 9e eeuw na Christus bloeddorstige Romeinen verslagen en daarmee de Germaanse stammen verenigd.

‘Leef je nog?’, appte een vriendin mij. Ik opende de link die ze had doorgestuurd. ‘Fietser zwaargewond bij verkeersongeval in Hamburg-Rotherbaum’, schreef de lokale krant. De foto waarop de plaats van het ongeluk te zien was, herkende ik meteen: een brede straat met zeven banen vlak bij de universiteit waar je als fietser op een smalle strook rijdt, terwijl auto’s, bussen en vrachtwagens dicht langs je heen razen. Hier, en op talloze andere plekken in de stad ­had ik al zo vaak een bijna-doodervaring.

Bondskanselier Friedrich Merz kondigde deze zomer een ‘herfst der hervormingen’ aan. Tot nu toe is de herfst druilerig met vallende blaadjes en rottende infrastructuur. Het blijft opvallend hoezeer zowel de nieuwe als de oude bondsregering de economische situatie in Duitsland telkens onderschat. Deze columnist wenst nog niet mee te gaan in de herfstdepressie en ziet voorzichtige eerste tekenen van verandering.

Friedrich Merz levert. Dat is de belangrijkste conclusie na de eerste twee maanden van de nieuwe Duitse regering. In Berlijn geldt momenteel: ‘beter niet zijn, dan iets zijn’ (wat je niet wilt). Merz is niet Olaf Scholz en dat is precies de bedoeling.

Lange tijd was economische expertise in Berlijn slechts mondjesmaat te vinden. Tijdens de gloriedagen van Wolfgang Schäuble als minister van Financiën, hoogtepunt van de “zwarte nul”, werd het Duitse financiële en economische beleid gedomineerd door juristen. Het gebrek aan economisch inzicht droeg bij aan de investerings- en groeivertraging van de afgelopen jaren. Zou u thuis een jurist inhuren voor een lekkende kraan? Economie is ook een vak.

De Beatles wisten het meer dan zestig jaar geleden al: ‘Money can’t buy me love.’ Inmiddels weet heel Berlijn het ook. Hoewel de schuldenrem levend werd begraven, struikelt de regering in de maak mogelijk alsnog over geld.

"Wat als zij winnen?“ Een vriendin van me vroeg zich dat hardop af: wat als de AfD komende verkiezingen wint? Het is een vraag die heel veel Duitsers elkaar en zichzelf stellen. Maar de vraag slaat hier in het westen van het land vooral dood want niet alleen is het onduidelijk wat winnen in deze context zou betekenen, er zijn bovendien geen geruststellende antwoorden op de vraag. De opkomst van de AfD is voor haar tegenstanders een soort horrorfilm, eentje die ze machteloos moeten uitkijken en waarvan ze de climax nog niet kennen.