President Steinmeier bezoekt Israël

Steinmeier ontving de Israëlische president Herzog maandag in Berlijn, dinsdag is hij voor een tweedaags tegenbezoek vertrokken naar Israël. Duitsland en Israël staan uitgebreid stil bij het begin van hun diplomatieke betrekkingen, dit jaar 60 jaar geleden. Dat beide landen relaties aangingen, was in 1965 alles behalve vanzelfsprekend, zo kort na de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Maar de viering van de diplomatieke betrekkingen vallen middenin een tijd waarin de kritiek op Israël vanwege de oorlog in Gaza steeds harder klinkt.

De Duitse president heeft woensdagochtend bij een gesprek met premier Netanyahu in Jeruzalem aangedrongen op een vreedzame oplossing voor Gaza, zei een Duitse woordvoerder na afloop van de ontmoeting. Steinmeier heeft de noodzaak van "politiek perspectieven om de oorlog te beëindigen" benadrukt, "in het bijzonder in dialoog met de Arabische staten". Ook heeft hij volgens de woordvoerder de "urgentie" onderstreept van humanitaire hulp aan de bevolking van Gaza.  

In Duitsland is kritiek op de ontmoeting van Steinmeier met Netanyahu. Duitse media benadrukken dat tegen de Israëlische premier een internationaal arrestatiebevel is uitgevaardigd. Amnesty International riep de president voorafgaand aan het bezoek op van een gesprek met Netanyahu af te zien en noemde een ontmoeting "een affront" tegenover de slachtoffers van het Israëlische offensief. Kort voor Steinmeiers komst heeft Netanyahu bovendien gezegd dat Israël "met volle kracht" gaat oprukken in Gaza, waar Israël ook geen humanitaire hulp voor de bevolking meer toelaat. Volgens Steinmeier is het echter te gemakkelijk om moeilijke gesprekken uit de weg te gaan, zei hij bij aankomst in Israël, en hij sprak van "de noodzaak van een intensieve dialoog bij diepgaande politieke verschillen".

De bondspresident voerde dinsdag gesprekken met Israëlische intellectuelen die kritisch zijn over hun eigen regering. Vanmorgen had hij ontmoetingen met oppositiepoliticus Benny Gantz en met ex-generaal Jair Golan. Woensdagmiddag bezoekt hij de kibboets Beeri, die bij de terreuraanvallen van Hamas op 7 oktober 2023 grotendeels werd verwoest en waar veel mensen werden vermoord of gegijzeld. Lees meer bij Deutsche Welle, Die Zeit en Deutschlandfunk

Staatsraison

Door de Holocaust en andere verschrikkingen uit de nazitijd voelt Duitsland een speciale verantwoordelijkheid voor het bestaansrecht en de veiligheid van Israël. In 2008 noemde kanselier Merkel in de Knesset, het Israëlische parlement, die verantwoordelijkheid deel van de Duitse staatsraison.

Dat het bestaan en de veiligheid van Israël deel zijn van de Duitse staatsraison is geen juridisch begrip, maar een politiek uitgangspunt, waar Duitsland sindsdien aan vasthoudt. Sinds de terreuraanvallen van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 benadrukken Duitse politici steeds weer dat Israël het recht heeft zichzelf te verdedigen en dat Duitsland aan de kant van Israël staat.

In de praktijk wordt die steun aan Israël steeds moeilijker, ook in Duitsland groeit de kritiek op de oorlog in Gaza, het harde militaire optreden van het Israëlische leger en het stopzetten van de humanitaire hulp aan de bevolking in Gaza. Inmiddels vindt nog slechts 18 procent van de Duitsers dat het optreden van Israël juist is, 60 procent wil dat Duitsland geen wapens meer levert aan Israël. 

Zie/luister ook:
Zerreißprobe für die Staatsräson? (Tagesschau, 13-5-2025)
Podcast: Lage der Nation, afl. 430 (7-5-2025)