Arme, arme Günter Grass
'Dummer August' van Günter Grass

Verder valt 'Dummer August' vooral op door een hoog huis-tuin- en (in het bijzonder) keuken-gehalte. De ui-metafoor in 'De rokken van de ui' was prachtig, maar in 'Dummer August' wekt Grass de indruk zijn pennevruchten te hebben geschreven op een snijplank. De paddenstoelen, maïskolven, artisjokharten en suikerpeultjes vliegen de lezer om de oren. Die etenswaren vormen meestal de aanleiding voor nostalgische overpeinzingen en het nodige oudemannenverdriet, zoals in het mooie 'Rote Beete' ('Rode Biet'), waarin Grass terugdenkt aan de voedselschaarste van zijn jeugd. Ook mooi is het wrange gedicht 'Schlaflos', waarin Grass schrijft "Slapeloos telde ik mijn vijanden en sliep in bij het tellen. Toen ik wakker werd, telde ik mijn vrienden op, onder hen de doden, die dubbel tellen." 

Maar de meeste van dergelijke gedichten munten vooral uit in zouteloosheid - teleurstellend gezien de scherpe toon van de gedichten in 'Dummer August' over de Waffen-SS-controverse. En de echt interessante kwesties - bijvoorbeeld de vraag wat Grass' morele bankroet voor zijn verdere schrijverschap betekent - blijven achterwege. Veel verder dan wat kleinzielige verwijten op een bedje van zelfmedelijden, gegarneerd met flink wat arrogantie, komt Grass niet.

De vraag die zich dan ook opdringt na het omslaan van de laatste pagina is: waarom moest dit zo nodig gepubliceerd worden? Het schrijven van de gedichten was voor Grass ongetwijfeld een uitstekende vorm van zelftherapie, maar verder dan 's mans bureaula - of voor mijn part, keukenla - hadden ze nooit mogen komen.

Jonathan Witteman is redacteur van het Duitslandweb. De vertaling van het gedicht ‘Mein Makel’ (‘Mijn Blaam’) is van Jan Gielkens.