SPD'ers verzetten zich tegen voorlopig akkoord

Verkennende gesprekken en echte coalitieonderhandelingen zijn twee verschillende dingen, zei Malu Dreyer, SPD-minister-president van Rijnland-Palts zondagavond in het ARD-programma 'Bericht aus Berlin'. Zo wil ze dat bij coalitieonderhandelingen onder meer de Bürgerversicherung weer op tafel komt, een uniforme zorgverzekering voor iedereen in Duitsland. Die staat niet in het 28 pagina's tellende akkoord van de Sondierungsgespräche dat vrijdag werd gepresenteerd.

Dreyer is niet de enige SPD'er die aanpassingen wil. Na de presentatie vrijdag van het voorlopige akkoord kwam er veel kritiek op, vooral vanuit de linkervleugel. Maar CDU en CSU willen niets van aanpassingen weten. Over het resultaat van de verkennende gesprekken valt niet meer te onderhandelen, zeggen verschillende gezaghebbende christendemocraten als CDU-fractievoorzitter Volker Kauder en zijn CSU-collega Alexander Dobrindt. Dobrindt riep, met het oog op de kritische SPD'ers, Schulz dit weekend op een einde te maken aan de "dwergenopstand" in zijn partij. De toon komt de sfeer tussen de partijen niet ten goede. Het CSU-bestuur heeft het voorlopige akkoord vandaag overigens goedgekeurd.

SPD-top moet basis overtuigen

De SPD legt het akkoord komende zondag, 21 januari, op een extra partijcongres voor aan 600 gedelegeerden van de afdelingen uit alle Duitse deelstaten. Die mogen dan beslissen of op basis van de Sondierungsergebnisse echte coalitieonderhandelingen kunnen plaatsvinden. Er is veel scepsis binnen de SPD over een voortzetting van de grote coalitie (GroKo). De SPD wilde na het slechte resultaat bij de Bondsdagverkiezingen in september in de oppositie, maar moest na het mislukken van de onderhandelingen tussen CDU, CSU, FDP en Groenen over een zogenoemde Jamaica-coalitie alsnog aan de bak.

Het is aan de partijtop, onder meer partijvoorzitter Martin Schulz en fractievoorzitter Andrea Nahles, de gedelegeerden te overtuigen zondag toch in te stemmen met coalitieonderhandelingen. Schulz is daarom vandaag bij de SPD in Noordrijn-Westfalen, met 144 afgevaardigden een van de grootste partij-afdelingen. In Saksen-Anhalt, een van de kleinere SPD-afdelingen, bleek afgelopen weekend geen meerderheid voor een voortzetting van de grote coalitie.

Nahles sprak vanmorgen op Deutschlandfunk van een goed akkoord en verwijt tegenstanders van een grote coalitie binnen de SPD "moedwillig" negatief te zijn over het resultaat. "Sommigen zijn, ongeacht wat we hadden onderhandeld, tegen de GroKo. Dat accepteer ik niet." Twee vooraanstaande SPD'ers die bekend staan als critici van een grote coalitie, Dreyer en haar collega in Sleeswijk-Holstein Manuela Schwesig, heeft Nahles inmiddels mee. Ook zij pleiten nu voor coalitieonderhandelingen met de CDU en de CSU.

Voorlopig akkoord

In het voorlopige akkoord hebben CDU, CSU en SPD onder meer overeenstemming bereikt over de zorgverzekering, gratis kinderopvang, het onderwijsbeleid - waar de centrale overheid naar wens van de SPD meer zeggenschap over krijgt - en gezinshereniging voor vluchtelingen. Dat laatste wordt, anders dan de SPD wenste, maar zeer beperkt toegelaten, voor in totaal 1000 mensen per maand.

De belasting in de hoogste belastingschijf gaat niet omhoog, zoals de SPD eerder had geëist. Ook is de door de SPD gewenste Bürgerversicherung niet in het akkoord opgenomen. Wel zijn er afspraken gemaakt over een recht voor werknemers om van deeltijd naar voltijd terug te keren. En ook met betrekking tot de samenwerking in Europa en het versterken van de eurozone zijn belangrijke SPD-wensen vervuld, liet Schulz vrijdag weten. Toch zien veel Duitsers de CDU als 'winnaar' van de verkennende gesprekken, blijkt uit een peiling van dit weekend. 

De partijen hebben overigens ook afgesproken de Duitse klimaatdoelen af te zwakken: ze houden niet langer vast aan de afspraak om de uitstoot van koolstofdioxide in 2020 met 40 procent te laten afnemen ten opzichte van 1990. 

Kanselier Merkel hoopt dat een nieuwe regering voor Pasen is gevormd, zei ze vrijdagavond op de nieuwjaarsbijeenkomst in haar kiesdistrict. Mochten CDU, CSU en SPD toch niet aan onderhandelingen toekomen, of er bij de formatie niet uitkomen, zijn nieuwe verkiezingen de meest waarschijnlijke optie. Daar lijken noch de SPD noch de CDU/CSU baat bij te hebben. In de peilingen staat de SPD er nu slechter voor dan bij de Bondsdagverkiezingen, de CDU schommelt rond hetzelfde resultaat.