Ingrid Bosman

Ze zou gaan knutselen, dacht ze. Olivia Andiel kwam als 12-jarig meisje terecht in wat een massaal protest tegen het DDR-regime zou worden: de demonstratie op 7 oktober 1989 waarvoor een kwart van de stad Plauen in Saksen uitliep. Nu ze alweer 16 jaar in Nederland woont krijgt ze nog vaak de vraag of ze terug wil. “Er is geen terug.”

Op het hoogtepunt waren het er meer dan 400, maar nog altijd onderhouden een kleine 100 protestantse kerkgemeenschappen in Nederland een band met een partnergemeente in de voormalige DDR. Al hadden de contacten destijds ook een politieke lading, de betekenis ervan lag en ligt nog steeds vooral op het menselijke vlak, vertellen betrokkenen van de Arnhemse Parkstraatgemeente en de PKN-gemeente Eibergen-Rekken. “Met kritiek op het regime hadden we de vriendschap op het spel gezet.”

Duitsers komen graag naar de Achterhoekse gemeente Winterswijk om te winkelen. Maar hoe treed je ze in hun eigen taal tegemoet? De cursus Duits voor winkelpersoneel van de Grenzhoppers Business School zat binnen de kortste keren vol. “Een keertje Du zeggen is ook niet erg.”

Eindelijk een zakelijke inkijk, verzuchten bezoekers in het gastenboek. Maar hoe objectief 'Ost-Berlin, die halbe Hauptstadt' in het Berlijnse museum Ephraim-Palais ook mag zijn, de blik waarmee gewezen Oost-Berlijners er naar kijken – 30 jaar na de val van de Muur - blijft heel verschillend gekleurd. “Het was een dictatuur ja, maar het werkte wel.”

Wat gebeurt er wanneer een groep Nederlandse acteurs een stadstheater in het Oosten van Duitsland overneemt? Komende week vertellen ze het zelf, tijdens een speciale week in theater Frascati in Amsterdam. Met onder meer de voorstellingen 'Nackt' en 'Deutschkurs', die actrice en regisseur Lizzy Timmers in Jena maakte. “Het gestuntel om überhaupt ergens je plek te vinden, dat zal iedereen herkennen.”

Duitsland viert 100 jaar Bauhaus niet alleen in Weimar, Dessau en Berlijn. Net over de grens heeft Krefeld zijn erfenis van de invloedrijke kunstschool opgepoetst. Behalve twee villa’s liet architect Ludwig Mies van der Rohe in de voormalige textielstad zijn enige fabriekscomplex achter. “De helderheid is onwaarschijnlijk.”

Ze is er bij wijze van spreken voor gemaakt. Toch krijgt de laatste nog actieve steenkolenmijn in Duitsland geen nieuwe toekomst als ondergrondse waterkrachtcentrale. Nu volgende maand het licht in de schachten van Zeche Prosper-Haniel in Bottrop wordt gedoofd, moet projectleider André Niemann vaststellen dat de race tegen de klok is verloren. Maar: ”Dit blijft een goede investering.”

De gehoopte 'zee van licht' werd een bescheiden gloed van kaarsen. Toch was de voormalige synagoge in de Berlijnse wijk Schöneberg vrijdagavond weer even iets meer dan een stenen gedenkteken. Buurtbewoners en andere belangstellenden herdachten de Reichspogromnacht van 1938, waarmee 80 jaar geleden het systematische nazi-geweld tegen de Joden begon.

Enschede stond afgelopen week voor de derde keer in het teken van Die Tolle Woche, oftewel de Duitslandweek. Het festival FeierZeit! bracht 600 Duitse en Nederlandse jongeren uit het grensgebied samen. Voor echt contact blijkt meer nodig dan workshops graffiti of een speelse stormbaan. “Iedereen doet zo zijn eigen ding.”

Het tekort aan tandartsen in Nederland blijft oplopen. Onder de buitenlandse collega’s die soelaas bieden zijn Duitsers nog altijd in de meerderheid, al doet de vorig jaar ingevoerde taaleis de animo geen goed. Duitsers die wel bereid zijn die hobbel te nemen, vinden een ander type patiënt in de stoel: “Mensen zeuren hier minder.”