Achtergrond

Het is het grootste persschandaal uit de Duitse geschiedenis: de Spiegel-affaire. Op 8 oktober is het 50 jaar geleden dat weekblad Der Spiegel een kritisch stuk plaatste over het Duitse leger. Het leidde tot doorzoeking van de redactie, arrestatie van journalisten en het aftreden van de minister van Defensie. De Spiegel-affaire geldt als een ijkpunt in de geschiedenis van de naoorlogse Duitse democratie.

Niet het begin van de Tweede Wereldoorlog, maar het besluit tot genocide in 1941 is de breuk in de geschiedenis. Dat hield de Amerikaanse historicus Helmut Walser Smith studenten Duitslandstudies van de Universiteit van Amsterdam vorige week tijdens een masterclass voor. Walser Smith ziet een continuïteit in het antisemitisme en het nationalisme in Duitsland vanaf de middeleeuwen tot en met het Derde Rijk. “Antisemitisme was geen nieuw verschijnsel, de Holocaust wel.”

‘Eindelijk onderdeel van de hoge cultuur’ kopte de Tageszeitung naar aanleiding van de uitreiking van de Siegfried-Unseld-Preis aan Art Spiegelman, afgelopen zondag. De Amerikaanse cartoonist moest inderdaad lang vechten om erkenning, zeker na zijn poging de Holocaust in ‘Maus’ in stripvorm te verbeelden. Tegenwoordig wordt hij bejubeld. Museum Ludwig in Keulen eert hem met een retrospectief.

Het vak Duits in het mbo staat onder druk sinds de tweede verplichte vreemde taal is geschrapt uit de meeste opleidingen. Om ervaringen met het stimuleren van Duits uit te wisselen, kwamen docenten en managers uit het mbo vorige week naar de Duitse stad Kleef voor de conferentie ‘Versterk de Duitse taal en cultuur in het middelbaar beroepsonderwijs’.

"Honderd procent perfect, foutloos leveren", dat is de missie van de Volkswagen Pheaton-fabriek in Dresden volgens voorlichter Christian Haacke. Het VPRO-programma Tegenlicht gaat op zoek naar het genetisch materiaal van de Duitse industrie in de aflevering ‘Made in Germany - Over het Duitse mirakel’ die maandag wordt uitgezonden.

Achterkamertjes, radiostiltes en soms geheime locaties. De formatie van een nieuwe regeringscoalitie is in Nederland vaak een langdurig en ingewikkeld proces. In Duitsland gaat dat veel sneller, onder meer doordat het partijlandschap overzichtelijker is.

De filmreeks 'Deutsches Kino' brengt bijzondere Duitse films naar Nederlandse bioscopen. Films die iets laten zien van de Duitse samenleving of geschiedenis; van de lotgevallen van Turks-Duitse jongeren tot een liefde aan weerszijden van het IJzeren gordijn. De films zijn de komende maanden te zien in het Amsterdamse Ketelhuis en filmhuis Lumen in Delft.

Het is een experiment, meldde Merkel aan het begin van haar Zukunftsdialog. Via een internetforum en gesprekken met burgers en deskundigen verzamelde ze anderhalf jaar lang ideeën over de toekomst van Duitsland. Ze wilde daarmee nieuwe ideeën opdoen en de betrokkenheid van burgers bij de politiek vergroten. Een groot succes, noemt Merkel het experiment. Verspilling van belastinggeld voor een grote Merkel-PR-show, vindt oppositiepartij SPD.

Voor Angela Merkel is de ESM-uitspraak van het Constitutioneel Hof goed nieuws. Het is een duidelijk duwtje in de rug voor haar Europese politiek van voorwaardelijke integratie. Toch zal het schipperen blijven voor de kanselier, zegt ING-econoom Carsten Brzeski. De uitspraak maakt ook duidelijk dat meer integratie moeilijk samen gaat met de Duitse grondwet.

De uitspraak van het Constitutioneel Hof over het euronoodfonds ESM is zwak. Dat zegt Tilman Mayer, politicoloog aan de universiteit van Bonn. Het Hof keurde het ESM goed met de beperking dat Duitsland er niet meer dan 190 miljard euro aan mag bijdragen. Het lijkt erop dat de Duitse rechters zich niet aan gevoelige Europese kwesties willen branden. “Het Hof heeft de neiging zich steeds meer uit Europese aangelegenheden terug te trekken uit angst iets verkeerds te doen.”