Thema-avond | Ost, West - und was kommt jetzt?
Die deutsche Einheit neu denken (und gestalten)

Duitsland, 35 jaar na de hereniging: mensen in het Oosten verdienen nog steeds gemiddeld minder dan hun West-Duitse buren en zijn zelden vertegenwoordigd in topfuncties in de politiek, de media, het bedrijfsleven en de wetenschap. Na elke Bondsdagverkiezing komen de nieuwe deelstaten in beeld als het gaat om de verkiezingssuccessen van de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD). En in de media wordt Oost-Duitsland vaak afgeschilderd als de thuisbasis van mensen zonder vertrouwen in de democratie en een "afwijking" van de (West-Duitse) norm.

Ook al wil niemand terug naar de tijd vóór de val van de Muur, toch blijft de Duitse eenheid een voortdurend onderwerp van controversiële discussies. De polarisatie is daarbij niet alleen voelbaar tussen Oost en West. In het hele land staat de AfD hoog in de peilingen en is de cultuuroorlog in de politiek en de media in volle gang. Wat voor eenheid wensen burgers tegen deze achtergrond, en wat is er concreet nodig om de samenhang en de democratie te versterken?

Op 3 oktober, de Dag van de Duitse eenheid, bespreken we deze vragen met socioloog, filmmaker en auteur Katharina Warda en journalist Holger Kulick. Beiden zijn zowel ooggetuigen van de hereniging als actief betrokken bij de debatten over de toekomst van de eenheid. Ze presenteren nieuwe maatschappelijke en artistieke initiatieven die gericht zijn op ontmoetingen en participatie, van documentairefilms tot theaterprojecten in Plattenbau-wijken. Ook zullen we deze avond spreken over de kansen van het Zukunftszentrum für Deutsche Einheit und Europäische Transformation dat in 2030 in Halle zal openen.

Een hoopvolle thema-avond met film, gesprekken en muziek, waarop we samen een open blik werpen op wat was, wat is – en vooral op wat zou kunnen zijn. Want eenheid is geen toestand, maar een proces.

Over de sprekers

Katharina Warda (geb. 1985) is socioloog en literatuurwetenschapper. Tijdens haar promotieonderzoek naar het subversieve potentieel van biografische verhalen in dagboekblogs was ze fellow aan de Friedrich Schlegel Graduate School for Literary Studies in Berlijn en aan de Princeton University in New Jersey, VS. Warda werkt momenteel als freelance auteur, spreker en filmmaker en richt zich op Oost-Duitsland in relatie tot racisme, klassisme en de punksubcultuur, en op het zwarte internationalisme tijdens de Koude Oorlog. Ze verwierf bekendheid met haar project Dunkeldeutschland, waarin ze licht wierp op blinde vlekken in de Duitse geschiedschrijving op basis van haar eigen ervaringen als zwarte vrouw in Oost-Duitsland in de DDR en na 1989/90. Momenteel werkt ze aan twee documentairefilms. Een daarvan onderzoekt hoe Angela Davis een politieke superster werd in de DDR. De andere reflecteert op het verzet tegen apartheid tussen Zuid-Afrika en Oost-Duitsland.

Holger Kulick (geb. 1960) bracht zijn jeugd door in West- en Oost-Duitsland, tussen Wiesbaden en Neuruppin, en werkt sinds zijn studie politicologie in Mainz en Berlijn in 1983 als journalist. Aanvankelijk voor verschillende televisiezenders, bij voorbeeld voor het Duits-Duitse televisieprogramma Kennzeichen D, later als online-journalist voor o.a. Spiegel Online, Stern, de Amadeu Antonio Stichting en de Stasi-Unterlagenbehörde. Sinds 2015 is hij verbonden aan de Bundeszentrale für politische Bildung waar hij intensief verslag doet over de gevolgen van het Duits-Duitse transformatieproces en thema's rond de verwerking van het DDR-verleden. Holger Kulick is auteur van meerdere boeken en heeft met Ilko-Sascha Kowalczuk en Frank Ebert het tweedelige werk (Ost)Deutschlands Weg 1989-heute uitgegeven. Hij is lid van de adviesraad van de Stichting Berliner Mauer, jeugdvoetbalcoach en DFB-scheidsrechter.

In samenwerking met het Goethe-Institut Niederlande en het Genootschap Nederland Duitsland.