Achtergrond

Wie vroeger tijdens de winter door Oost-Duitsland reed, herinnert zich de geur van kolen in de avond, met smog boven de straten. Dat beeld is verdwenen, Duitsland werd zo’n twintig jaar geleden leidend op het gebied van duurzame energie. Maar die voorsprong raakt het land kwijt, andere landen halen Duitsland links en rechts in. De huidige regering wil weer terug aan kop, en de warmtepomp moet daarbij helpen. “De tijd dringt,” zei kanselier Olaf Scholz tijdens de jaarlijkse vergadering van de Verenigde Naties in september. 

Acht jaar na de vluchtelingencrisis van 2015 beheerst het migratiethema opnieuw het Duitse publieke debat. Maar er is nu wel een groot verschil met de felle discussies van toen: waar destijds de Willkommenskultur voor de vluchtelingen de boventoon voerde, is de meerderheid van de Duitsers nu tegen de komst van nog meer vluchtelingen.

De ambitie is groot: Nederland en de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen (NRW) willen samen de belangrijkste groene waterstof-industrie van Noordwest-Europa opzetten. Met deze klimaatneutrale energiebron kan de uitstoot van vervuilende bedrijven fors omlaag. Ook kunnen er vrachtwagens, treinen en schepen mee worden aangedreven. ‘Een revolutie’, volgens koning Willem-Alexander, die vorige week waterstofprojecten in NRW bezocht. Tijdens de handelsmissie werden weliswaar stappen gezet in de samenwerking, maar een serieuze markt voor groene waterstof is er nog niet.

Een ruk naar rechts, een politieke aardbeving, een radicale afwijzing van de huidige politiek: Duitse media zijn niet terughoudend in hun beoordeling van de verkiezingsuitslag in Nederland. Een deel van de Duitse journalisten reageert gealarmeerd op het feit dat de PVV van Geert Wilders veruit de grootste partij is geworden. “Het verkiezingsresultaat is een waarschuwing, ook voor Duitsland, ook voor Europa.”

Er is geen dag in de Duitse geschiedenis waarop zoveel grote gebeurtenissen plaatsvonden als op 9 november. In 1918 veranderde Duitsland in één klap van een Keizerrijk in een republiek; in 1923 pleegde Adolf Hitler zijn Bierkellerputsch; in 1938 vernielden de nazi’s tijdens de Reichspogromnacht synagogen en joodse bedrijven, waarbij vele doden vielen; en in 1989 viel op deze dag in Berlijn onverwacht de Muur.

Duitsland voelt een speciale verantwoordelijkheid ten opzichte van Israël. Die speelt een essentiële rol in de Duitse reacties op het conflict in het Midden-Oosten. Tegelijkertijd heeft Duitsland goede banden met betrokken Arabische landen, waardoor kanselier Scholz een belangrijke bemiddelende rol kan spelen. In Duitsland zelf is de zorg groot dat de strijd tussen Israël en Hamas tot binnenlandse problemen leidt. Vijf vragen over Duitsland en de omgang met Israël en de Palestijnen.

Nederland viert vandaag, op 12 oktober, de Dag van de Duitse taal. De Actiegroep Duits organiseert deze dag elk jaar om het belang van Duits voor Nederland te benadrukken. Onze redactie zette mooie artikelen over de Duitse taal uit ons archief op een rij. Lees meer over het Duits als liefdestaal, verhitte taaldiscussies en het markante taalgebruik van de Duitse minister Robert Habeck.

In Beieren en Hessen zijn de christendemocraten bij de deelstaatverkiezingen zondag de grootste geworden. De extreem-rechtse AfD blijkt inmiddels ook in West-Duitsland een stabiele positie in het politieke landschap te hebben verworven. De SPD en de FDP moesten flinke verliezen incasseren. Dat heeft consequenties voor de bondsregering in Berlijn, waar de toch al moeizame samenwerking tussen de coalitiepartners er niet makkelijker op wordt.

33 jaar na de Duitse eenwording zijn veel Duitsers sceptischer geworden over de vraag of Oost- en West-Duitsland naar elkaar zijn toe gegroeid. Dat blijkt uit verschillende opiniepeilingen. Ook de officiële cijfers laten zien dat er nog steeds grote verschillen zijn.

Beieren gaat op 8 oktober naar de stembus. Minister-president Markus Söder prijst zijn deelstaat graag aan als het betere Duitsland. Maar de afgelopen weken werd de verkiezingscampagne gedomineerd door beschuldigingen van nazi-sympathieën aan het adres van vice-premier Hubert Aiwanger. Söder houdt hem de hand boven het hoofd. Wat zegt dat over zijn positie en die van zijn CSU? Hoe zien de Beieren zichzelf eigenlijk? En welke rol speelt Beieren in Duitsland? Daarover praten Duitslandweb-redacteuren Lynn Stroo en Marja Verburg met historicus Rick Tazelaar, die jarenlang in Beieren heeft gewoond en gewerkt.